Zəlimxan Yaqub
Xalq şairi
Mən zamanı zamanında yaşadım
Mənim ömrüm təbiətin ömrüdü,
Damlasında, ümmanında yaşadım.
Zirvələrin çiskinində, çənində,
Yağışında, dumanında yaşadım.
Sular kimi hey töküldüm çarxa mən,
Boş gəlmədim otuza mən, qırxa mən.
Əlli yaşda oldum elə arxa mən,
Ümidində, gümanında yaşadım.
Dərd ürəkdə, əsrin yükü çiyində,
Ağrı başda, qasırğalar beyində.
Aha döndüm ürəklərin heyində,
Kədər oldum, kamanında yaşadım.
Ürəyində buz yaşamaq – faciə,
Yarasında duz yaşamaq – faciə,
Çox yaşamaq, az yaşamaq – faciə,
Mən zamanı zamanında yaşadım.
Yavaş yeri
Ay bulaq başına tələsən gözəl,
Ağlımı başımdan al, yavaş yeri.
Tərpənər yerindən dağların mehi,
Sürüşər başından şal, yavaş yeri.
Ötüşən aylara, illərə yalvar,
Gəzməyə nə qədər çiçəkli yal var.
Laləyə bənzəmə, bağrında xal var,
Düşməsin bağrına xal, yavaş yeri.
Zəlimxan özünü bəxtəvər sayır,
Sənin şöhrətini aləmə yayır.
Qara saçlarından üçcə tel ayır,
Sevdiyim havanı çal, yavaş yeri.
Çəkər
Görüş var bir ömrü versən də azdır,
Görüş var getməyə adam can çəkər.
Görüş var şadlığı sığmır illərə,
Görüş var fərəhi bircə an çəkər.
Yaşasan ən şirin arzuyla kamla,
Sevincin sel olar,dərdinsə damla.
Ürəkdən verilən xoş bir salamla
Əli əl isidər,qanı qan çəkər.
Ayrılıq həyatda hər şeydən çətin,
Min bir əzabı var bir məhəbbətin.
Gəlməzsən yandırar məni həsrətin
Gələrsən nazını Zəlimxan çəkər.
Arılar
Arılar, gül mənəm, qonun üstümə,
Məndən nə çəksəniz, saf çəkərsiniz.
Başına götürər ətrim dünyanı,
Sözün gülşənində kef çəkərsiniz.
Durnalar, yerləri göylərə qatdım,
Sizinlə uçmağa hər gün can atdım,
Elə ki, torpağın altında yatdım,
Məzarım üstündə səf çəkərsiniz.
İnsanlar, ürəyim quzu tək mələr,
Başım nələr çəkdi, dünyada, nələr,
Hansı gün Zəlimxan ölüb desələr,
O gün, bircə dəfə “of” çəkərsiniz…
Ola
Dəlib-deşir ürəyi dərd ürəkdə qalanda,
Dərdləşmək gözəl işdi, dərdini duyan ola.
Ürəyindən keçəni gözlərindən oxuyan,
Sənə ömrünü verib, vaxtını qıyan ola.
Qayğılar sığal çəkə könül adlı sazına,
Naz satasan dünyaya, dünya dözə nazına.
İnsan qibləyə dönə, durasan namazına,
Sirrinə yaxşı sirdaş, qəlbinə həyan ola.
Səslər içində səsin, adlar içində adın,
Əzizinə dönəsən həm doğmanın, həm yadın.
İçində boğulmaya arzun, eşqin, muradın,
Hökmünü, qüdrətini ellərə yayan ola.
Yalan, zülmət, qaranlıq, doğru – səhər, doğru – dan,
Danışasan doyunca həqiqətdən, doğrudan.
Nə ruhunu sarsıdan, nə başını ağrıdan,
Nə dediyin söz üstə dərini soyan ola!
Ömür-gün varaqlana qədim bir kitab kimi,
Sevinci sevinc kimi, əzabı əzab kimi,
Duyğular, düşüncələr çözələnə sap kimi,
Fikir fikrə, səs səsə, söz sözə uyan ola!
Hökmü sənə yar ola dəqiqənin, saatın,
Nuruna çevriləsən, bu nurlu Kainatın.
O qədər şirinləşə ömrün, günün, həyatın,
Nə sən doymaq biləsən, nə səndən doyan ola!
Belə dünya
A bostançı, bostanına güvənmə:
Dünya özü bostan əkən Dünyadı.
Ağlar qoyub anasını torpağın
Bərəkətini göyə çəkən Dünyadı.
Əyrisidə, doğrusuda yalandı,
Yolu kəsib, bəxti əldən alandı,
İlan kimi qıvrılandı, çalandı,
Leylək kimi tez-tez səkən dünyadı.
Sən ğöynəmə, özü çəksin dərdini,
Şeş versədə, gəl oynatma mərdini,
Yaşatmadı Nəsimi tək mərdini,
Baş aparan, zəhlə tökən Dünyadı.
Soraq itər, sirr gizlənər, söz batar,
Günəş doğar, əzizlənər – tez batar.
Ay Zəlimxan, diş tökülər, üz batar,
Qurduğunu bir-bir sökən Dünyadı.
Qalardım
Dağlar mənə gəl-gəl desə ürəkdən,
Gəlib, elə bu yerlərdə qalardım.
Təbiətlə sevincimi, dərdimi,
Bölüb, elə bu yerlərdə qalardım.
Nəfəsimdə yaşadardım ətrini,
Əzizlərdim çiçəklərin xətrini.
Ömrün-günün qiymətini, qədrini
Bilib, elə bu yerlərdə qalardım.
Ne gözəldi bu dağların talası,
Mən getsəm də, könlüm burda qalası.
Sevsə məni bir zalımın balası,
Ölüb, elə bu yerlərdə qalardım.
Xatirələrdə
Ömür xatirəyə dönər, ya dönməz,
İllərin izi var xatirələrdə.
Keçən əyyamların, ötən günlərin
Dadı var, duzu var xatirələrdə.
O zaman əkmişdim, indi biçirəm,
Bir körpü salmışdım, üstdən keçirəm.
Çörəkdi yeyirəm, sudu içirəm,
Qismət var, ruzu var xatirələrdə.
Öldüm bir dodağı bal qızdan ötrü,
Ölmədi mənimtək yalqızdan ötrü.
Durur o çiçəkli yal, qızdan ötrü
Bir mələr quzu var xatirələrdə.
Baxtımı sınadım atdığım zərnən,
Nələrnən yaşadım, Allah, nələrnən…
Yenə qucaqlaşdım xatirələrnən,
Bir eşqin közü var xatirələrdə.
Yıxdı yengələri yeli həsrətin,
Yapışdı yaxamdan əli həsrətin,
Ağlımı uçuran dəli həsrətin
Əriməz buzu var xatirələrdə.
Ruhu buludlara, kəməndə dönən,
Eşqi cıdır vaxtı səməndə dönən,
Bir kənddə doğulub, min kəndə dönən
Şairin gözü var xatirələrdə.
Öldürür ananı, alır atanı,
Qurtarmaq istəmir çayda batanı.
Taxtın çevriləni, baxtın yatanı,
Vaxtın sərt üzü var xatirələrdə.
Xəyala gələnlər nə dadlı gəlir,
Xəyala nə gəlsə, qanadlı gəlir.
Baxıram, arxadan bir atlı gəlir,
Yolların tozu var xatirələrdə.
Sevərmiş
İnsan oğlu vurulanda dünyaya,
Yeri-göyü, dağı-daşı sevərmiş.
Zaman onu ağlatsa da, gülərmiş,
Gözlərindən axan yaşı sevərmiş.
Eşq adama göydən nazil olarmış,
Kimi xoşbəxt, kimi rəzil olarmış.
Biri yaqut, biri qızıl olarmış,
Qaş üzüyü, üzük qaşı sevərmiş.
Alışarsan, eşq içini ovanda,
Qapılardan səhralara qovanda.
Hünərin var, dəli olma sevəndə,
Leyli gedib ağlı çaşı sevərmiş.
Canlar gedib bir cananın yolunda,
İllər qurban bircə anın yolunda.
Ay Zəlimxan, hər sevdanın yolunda
Dərd ürəyi, ağrı başı sevərmiş.
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya
Zarafat eləmə, qurbanın olum,
Bu dünya zarafat meydanı deyil.
Qarışqa yerişi rahat yerişdi,
Bu meydan köhlən at meydanı deyil.
Oynadıb çox şeyi umar, oynama,
Etsə də ruhunu xumar, oynama.
Sən bu qumarbazla qumar oynama,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Çox yerdə qəbrini qazan olacaq,
Başın qaynamaqdan qazan olacaq.
Sanma yaşamağın asan olacaq,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Yoxsulluq yoxsulun bağrına oxdu,
Mədəsi toxların məzəsi toxdu.
Fil var qarışqaca hörməti yoxdu,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Çox yerdə məkrli oyun olacaq,
Şir, pələng çevrilib qoyun olacaq.
Hələ neçə dəfə toyun olacaq,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Ömrünü qar yeyib, qış aparacaq,
Xırmandan dənini quş aparacaq.
Dünyadan əlini boş aparacaq,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Qeybətin quyusu, hiylənin toru,
Sənə diri-diri göstərər goru.
Başın var, başsızdan başını qoru,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Şeytan dura-dura şərlənər dəvə,
Qatır quyruğunda hərlənər dəvə.
Kinindən yıxılar, tirlənər dəvə,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Muğamı ağlamaq, valı ağlamaq,
Valın da qırılmış halı ağlamaq.
Fışqırıq çalmağın dalı ağlamaq,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Yasın yeddisi var, üçü, qırxı var,
Qəbir yerinin də haqqı, nırxı var.
Ölümdən sonra da min cür qorxu var,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Ürəyə çəkilən dağdı, düyündü,
Hər gün xırdalanan ömürdü, gündü.
Gör bu dəyirmanda kimlər üyündü,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Zəlimxan, günahın yeddi qat olar,
Həyatın qan dolu bir həyat olar.
Zarafat eləsən, şahın mat olar,
Zarafat gəlməsin sənə bu dünya.
Gəl şəklini çəkim dünya
Şəkil çəkmək istəyirəm,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Rəssam olmaq təbim gəlib.
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Ruhum gəzsin ahəng ilə,
Əlim oynasın rəng ilə,
Çirkin ilə, qəşəng ilə,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Pəncərə sən, baxan mənəm,
Sularında axan mənəm,
Rəngi rəngə yaxan mənəm,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Gözündəki nəmi çəkim,
Qəlbindəki qəmi çəkim,
Tufan çəkim, gəmi çəkim,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Can əriyib, taxta qalıb,
Papğa bax, mıxda qalıb,
Gönə bax, dabbaxda qalıb,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Quzğun kimi leş alansan,
Yeki verib şeş alansan,
Beş verib, on beş alansan,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Dəhnən ilə, arxın ilə,
Tez-tez dönən çarxın ilə,
Sevgin ilə, qorxun ilə,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Var olansan, yox deyilsən,
Ac olansan, tox deyilsən,
Düzələsi… deyilsən,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
İblis-mələk, huri-qılman,
Yarı insan, yarı heyvan,
Gah kafirsən, gah müsəlman,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Bircə bəndə sevirmisən?
Çox saraylar devirmisən,
Məni şəklə çevirmisən,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Namərd, yoxsa mərd göstərim?
Yumşaq, yoxsa sərt göstərim?
Özün boyda dərd göstərim,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Səninlə əkə bilmirəm,
Bir könül tikə bilmirəm,
Dərdini çəkə bilmirəm,
Gəl şəklini çəkim, dünya.
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun
Gülüşündə güllər açdı könlümüz,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Vurğunu da, yorğunu da biz olduq
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Ürəyi var, ürəklərin nəşəsi,
Toxunarsan, pul-pul olar şüşəsi.
Könül verib, könül almaq peşəsi
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Fərhadına yetişməsə Şirinlər,
Qartal susar, pələng ağlar, şir inlər.
Dayaz olmaz məhəbbəti dərinlər,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Neçə dəfə pəncərədən daş gəlib,
Neçə dəfə xumar gözdən yaş gəlib,
Sevən kəslər Allaha da xoş gəlib,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Al yanaqlar çiçəklərin dostudur,
Qara tellər küləklərin dostudur,
Ala gözlər ürəklərin dostudur,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Qız çiçəkdir, o çiçəkdə şeh mənəm,
Qız çəməndir, o cəməndə meh mənəm.
Gözəlliyə beş-on günlük mehmanam,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Əcəl ömrü zəmi kimi biçsə də,
Şərbət bilib bir qurtuma içsə də,
Vaxtlı-vaxtsız Zəlimxanlar köçsə də,
Gözəl dünya, gözəllərin var olsun!
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi
Kök üstə budağı neçədi, bildim,
Budaqda yarpağı neçədi, bildim,
Salxımı, saçağı neçədi, bildim,
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi.
Saçağı tərpənir tellərin kimi,
Yarpağı oynaşır əllərin kimi,
Düyməsi açılıb tüllərin kimi
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi.
Bu sevgi, bu layla, bu beşik bizim,
Çəkər növbəmizi bu keşik bizim.
Nəyimizə lazım ev-eşik bizim?
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi.
Su içər sevginin kökü ömürdən,
Sevgi əl üzməsin təki ömürdən,
Xoş bir xatirədi iki ömürdən,
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi.
Könlümüz havalı, gözümüz də ac,
Gəncliyin havası başımızda tac.
Bir sənsən, bir mənəm, bir yaşıl ağac,
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi.
Atəş Allahındı, isti Allahın,
Ocaq Allahındı, tüstü Allahın
Bu yaşıl ağacın üstü Allahın,
Bu yaşıl ağacın altı bizimdi.
Dən kimi səpələ, toxum kimi ək,
Zəlimxan, bu anın ləzzətini çək.
Hələ bizdən sonra çoxu deyəcək:
“Bu yaşıl ağacın altı bizimdi”.
Dünya türkün olacaq!
Təntiməyin, tələsməyin, çaşmayın,
Yerli-yersiz həddinizi aşmayın,
Qazan gəlib qaynamamış daşmayın,
Yoldaşımız səbr, dözüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Vaxt Təbrizin, dünya Ərkin dünyası,
Yol Tanrının, haqqı dərkin dünyası,
Əvvəl-axır dünya Türkün dünyası,
Üç gün, beş gün gecim-tezim olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Şəhid verin, qurban verin, can verin,
Cansızlara şah damardan qan verin,
Gəmi kimi sahillərə yan verin,
Müjdəçilər düzüm-düzüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Düşmən məni düz düşünməz, çaş anlar,
Haqq sözümü qaya duyar, daş anlar,
Qayıdacaq Çin səddini aşanlar,
Tarixlərə təzə sözüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Keçidlərdə ocağımız səngidi,
Yoxuşlarda nəfəsimiz təngidi,
Tarix bir az haqq sözündə ləngidi,
Həqiqətlər çözüm-çözüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Yeni düzən, yeni mizan qurandı,
İlk andımız, son andımız Turandı,
Soraq verən peyğəmbərdi, Qurandı,
Nə yozulsa xeyrə yozum olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Qovuşacaq bölünənlər, bölgələr,
Nurlanacaq qaranlıqlar, kölgələr,
Diriləcək Oğuzxanlar, Bilgələr,
Türkə səcdə, Türkə təzim olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.
Tural Adışirinin təqdimatında
